Ως πότε θα αδιαφορούμε για τις τύχες τις δικές μας και της χώρας μας;

του Δημήτρη Καζάκη

«Παραμένω ένα πράγμα και ένα πράγμα μόνο – ένας παλιάτσος. Κι αυτό με τοποθετεί σ’ ένα επίπεδο πολύ ψηλότερο από οποιονδήποτε πολιτικό.» Αυτό είχε δηλώσει ο Τσάρλι Τσάπλιν στον Observer, στις 17 Ιουνίου 1960.

Βέβαια, ο μεγάλος κωμικός δεν απεχθανόταν την πολιτική γενικά. Αντίθετα, υπήρξε ένας από τους πιο πολιτικοποιημένους καλλιτέχνες του Χόλυγουντ. Στρατευμένος από την αρχή ως το τέλος στην υπόθεση του «ξεχασμένου ανθρώπου», εκείνου δηλαδή που βρίσκεται στον «πάτο της οικονομικής πυραμίδας», όπως έλεγε ο ίδιος.

Δεν αδιαφόρησε ποτέ, δεν αρνήθηκε ποτέ να πάρει θέση δημόσια και να υπερασπιστεί όσα πιστεύει. Γι’ αυτό και το FBI, όπως και το «βαθύ κράτος» στις ΗΠΑ και τη Βρετανία δεν τον άφησε σε ησυχία. Δεν του αναγνώρισε το δικαίωμα της ελευθερίας σκέψης, λόγου και δράσης. Και πώς να το κάνει μ’ έναν τόσο διάσημο και δημοφιλή καλλιτέχνη, που αρνιόταν πεισματικά να ακολουθήσει τη γνωστή συμβουλή «κοίτα τη δουλειά σου για να περνάς καλά!»

Είναι η ίδια συμβουλή που στεφάνωνε την μεγαλοπρεπή είσοδο στις Ακροπόλεις του σύγχρονου Ευρωπαϊσμού, το Άουσβιτς και τα υπόλοιπα γνωστά ευαγή ιδρύματα του νεότερου Ευρωπαϊκού πολιτισμού: Arbeit macht frei! Κοίτα τη δουλειά σου για να είσαι ελεύθερος!

Ο Τσάπλιν λοιπόν μιλούσε για τους εξ επαγγέλματος πολιτικούς, εκείνους δηλαδή που έχουν ως επάγγελμα τη νομή της εξουσίας, και για την κατακτήσουν επενδύουν στην απόγνωση των πολιτών. Στην απόγνωση, που όπως λέει ένας από τους ήρωες του Τσάρλι Τσάπλιν, ο κύριος Βερντού στην ομώνυμη ταινία του, Monsieur Verdoux, «είναι ένα ναρκωτικό, αποκοιμίζει το μυαλό με την αδιαφορία».

Άλλωστε και η αδιαφορία για την πολιτική αποτελεί κάποια μορφή πολιτικής τοποθέτησης. Η τοποθέτηση μάλιστα αυτή υποβαθμίζει περισσότερο την πολιτική ζωή. Χαρακτηριστικός είναι ο μύθος των δένδρων, που παρουσιάζεται στο βιβλίο των Κριτών (Κριταί 9,8-15).

Τα δένδρα αποφάσισαν να ανακηρύξουν δικό τους βασιλιά και πρώτα πήγαν στην Ελιά. Γίνε εσύ βασιλιάς μας, της είπαν. Η Ελιά τους απάντησε ότι δεν θέλει να εγκαταλείψει τους καρπούς της, το λάδι της, με το οποίο οι άνθρωποι δοξάζουν τον Θεόν για να σείεται επιδεικτικά ως βασίλισσα των άλλων δένδρων. Δεν ήθελε λοιπόν να γίνει βασίλισσα.

Τότε τα δένδρα είπαν στη Συκιά. Έλα εσύ να γίνεις βασιλιάς μας. Η Συκιά τους απάντησε. Εγώ να αφήσω την γλυκύτητά μου, τους γευστικούς και ωφέλιμους καρπούς μου για να αρκούμαι μόνον να σείομαι επιδεικτικά ως βασίλισσα των άλλων δένδρων; Όχι.

Τα δένδρα ύστερα πήγαν στην Άμπελο και της είπαν. Έλα εσύ να γίνεις βασίλισσά μας. Η Άμπελος τους απάντησε. Να εγκαταλείψω εγώ τον οίνο μου, ο οποίος ευφραίνει Θεό και ανθρώπους για να αρκεστώ να σείομαι μόνον ως βασίλισσα των άλλων δένδρων; Αυτό δεν το δέχομαι.

Τότε όλα τα δένδρα πήγαν σ’ έναν ευτελή και ακανθώδη θάμνο, τη Ράμνο. Έλα εσύ να γίνεις βασίλισσά μας. Η χωρίς αξία και μωροφιλόδοξη Ράμνος είπε τότε στα δένδρα. Εάν πράγματι θέλετε να με χρίσετε βασίλισσά σας, ελάτε όλοι να βρεθείτε κάτω από την σκιά μου! Ει δ’ άλλως φωτιά θα βγει από εμέ και θα κατακαύσει τους κέδρους του Λιβάνου!

Έτσι, αντιλαμβανόμαστε την πολιτική σήμερα και στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι εννοούν ως πολιτική το να διαγκωνίζονται ώστε να βρεθούν υπό την σκιά του πιο ανάξιου και μωροφιλόδοξου, του χειρότερου των χειρότερων, των επαγγελματιών της απάτης. Και μάλιστα υπό καθεστώς φόβου, μήπως και οι τρισάθλιοι ράμνοι της εξ επαγγέλματος πολιτικής, οι ίδιοι που οδήγησαν τη χώρα στη μεγαλύτερη εθνική τραγωδία της νεότερης ιστορίας της, φοβερίζουν πώς έτσι και δεν τους επιλέξουμε τότε είναι σίγουρο ότι θα καούν οι «κέδροι του Λιβάνου!»

Εκεί έχει καταντήσει η χώρα μας, η πλειοψηφία του λαού μας να πείθεται όχι με ψεύδη απλά, αλλά με αθλιότητες και μπουρδολογίες. Και ξέρετε ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στον ψεύτη και τον μπουρδολόγο; Μας το διευκρινίζει o Αμερικανός φιλόσοφος Χάρι Φράνκφουρτ:

«Αυτό που δεν πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι η πρόθεσή του δεν είναι ούτε να πει την αλήθεια ούτε να την αποκρύψει… Είναι αδύνατο για κάποιον να πει ψέματα αν δεν πιστεύει ότι ξέρει την αλήθεια. Η παραγωγή μπούρδας δεν απαιτεί τέτοια πεποίθηση. Όποιος λέει ψέματα ανταποκρίνεται έτσι στην αλήθεια, και σε αυτόν τον βαθμό τη σέβεται… Για τον μπουρδολόγο, όμως, όλα αυτά είναι εκτός: δεν είναι ούτε με την πλευρά του αληθινού ούτε με το ψεύτικο. Το μάτι του δεν είναι καθόλου στα γεγονότα, όπως είναι τα μάτια του έντιμου ανθρώπου και του ψεύτη,… Δεν τον ενδιαφέρει αν τα πράγματα που λέει περιγράφουν σωστά την πραγματικότητα. Απλώς τα διαλέγει, ή τα φτιάχνει, για να ταιριάζουν στο σκοπό του.» (Harry G. Frankfurt, On Bullshit, Princeton University Press, 2005, 55-56)

Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανοησία, μεγαλύτερη αθλιότητα, μεγαλύτερη μπούρδα στην Ελλάδα σήμερα, από το να θεωρούμε ότι οι επιλογές των επαγγελματιών της πολιτικής είναι μονόδρομος! Ότι δεν έχουμε άλλες επιλογές από το να πληρώνουμε εσαεί με το βιός, τη ζωή και το αίμα της χώρας μας παράνομα και ειδεχθή χρέη, κρατικά και ιδιωτικά, και να τελούμε υπό την επικυριαρχία των Βρυξελλών.

Ο Δημήτρης Καζάκης είναι Πρόεδρος του ΕΠΑΜ. Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Πένα, τεύχος Δεκεμβρίου 2022.